μαμά και κόρη που φωνάζουν, γιος που κρατάει τα αυτιά του

Μηχανισμοί ελέγχου της παιδικής επιθετικότητας

Μας απασχολεί η παιδική επιθετικότητα. Δεν θέλουμε το παιδί μας να είναι επιθετικό, όπως δεν θέλουμε το παιδί μας να είναι υποτακτικό. Όταν όμως η επιθετικότητα συνεχίζεται, προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να την ελέγξουμε. Είναι ανακουφιστικό να μάθουμε ότι όσο εξαπλωμένη είναι η επιθετικότητα ανάμεσα στα παιδιά, άλλο τόσο είναι και οι μηχανισμοί που μπορούν να την περιορίσουν.

Οι ίδιες θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν την επιθετικότητα εντοπίζουν επίσης και τους μηχανισμούς που πιθανόν μπορούν να την ελέγξουν αποτελεσματικά.

Τέτοιοι μηχανισμοί μπορεί να είναι οι εξής:

 

 

Σύμφωνα με τις εξελικτικές θεωρίες υπάρχει αλληλεπίδραση ανάμεσα στην επιθετικότητα και στον σχηματισμό ιεραρχιών κυριαρχίας.

Ο F.F Stayer και οι συνεργάτες του (1991) επιβεβαίωσαν μια τέτοια σχέση σε παιδιά 3 και 4 ετών σ' ένα νηπιαγωγείο. Εντόπισαν ένα μοντέλο εχθρικών συναλλαγών όπου όταν ένα παιδί ήταν επιθετικό, το άλλο παιδί σχεδόν πάντα έδειχνε υποταγή κλαίγοντας ή υποχωρώντας δημιουργώντας έτσι ένα σχήμα κοινωνικών σχέσεων μέσα στην ομάδα όπου επικρατούσε το πιο επιθετικό παιδί.

Καθώς διαμορφώνονται οι ιεραρχίες κυριαρχίας μέσα στο νηπιαγωγείο και τα παιδιά μαθαίνουν την θέση τους στην ιεραρχία αυτή, προκαλούν μόνο εκείνα τα παιδιά που μπορούν να προκαλέσουν εκ του ασφαλούς.

 

Μία από τις πιο δημοφιλείς πεποιθήσεις για την επιθετικότητα, βασίζεται στο συμπέρασμα ότι αν οι επιθετικές παρορμήσεις δεν εκφραστούν με ακίνδυνο τρόπο, συσσωρεύονται έως ότου εκραγούν με βίαιο τρόπο. Οι ψυχολόγοι έχουν ονομάσει αυτή την διαδικασία «κάθαρση» σύμφωνα με τον γενικότερο ορισμό της οποίας, ο  έλεγχος της επιθετικότητας είναι να εκφραστεί πριν δημιουργηθούν προβλήματα (Quanty, 1976). Ωστόσο, υπάρχουν ελάχιστες πειστικές αποδείξεις στην κλινική έρευνα που να υποστηρίζουν τον ρόλο της κάθαρσης ως μέσo ελέγχου της επιθετικότητας.

 

Άλλη μία ιδιαίτερα διαδεδομένη άποψη για τον έλεγχο της επιθετικότητας είναι η τιμωρία με οποιαδήποτε μορφή κι αν αυτή παρουσιάζεται.

 

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι προσπάθειες να ελεγχθεί η επιθετική συμπεριφορά των παιδιών με σωματικές τιμωρίες ή απειλή χρήσης ωμής βίας (πχ «αν το κάνεις αυτό, θα φας ξύλο») αυξάνουν αισθητά την επιθετικότητα των παιδιών (Dodge, 1994).

Ας πάρουμε ως παράδειγμα ένα μικρό αγόρι το οποίο χτυπάει την αδερφή του για να πάρει ένα παιχνίδι. Η αδερφή του ανταποδίδει το χτύπημα και αρχίζει ο καυγάς. Η μητέρα τους επεμβαίνει φωνάζοντάς τους να σταματήσουν αλλά εκείνα δεν ακούν. Εξοργισμένη ορμάει και χαστουκίζει τον γιο της ενώ σπρώχνει την κόρη της. Τα παιδιά αποσύρονται σπάζοντας προσωρινά τον κύκλο του καυγά. Η μητέρα βλέποντας ότι η συμπεριφορά της (το χαστούκι και το σπρώξιμο) σταμάτησε τον καυγά των παιδιών, το πιθανότερο είναι να την επαναλάβει. Δεδομένου ότι εκείνη αποτελεί το μοντέλο της επιτυχημένης επιθετικότητας, τα παιδιά της επίσης θα μάθουν να συναλλάσονται με αυτό τον τρόπο.

Φαίνεται να είναι ιδιαίτερα οξύμωρο το σχήμα που προκύπτει όταν χρησιμοποιούμε βία για να καταστείλουμε την επιθετικότητα.

 

Είναι ευρύτερα γνωστό ότι πολλές φορές τα παιδιά γίνονται επιθετικά για να κεντρίσουν το ενδιαφέρον των μεγάλων ακόμη κι αν αυτό είναι για να τα μαλώσουν ή να τα τιμωρήσουν.

 

 

  

γράφει: Μαρία Ναλμπάντη, Ψυχολόγος / e-psychology.gr

  

Εμφανίσεις: 58055
Εκτύπωση
 ♥ Babytips editor
♥ Babytips editor