γράφει: Δημήτρης Κούκης, Παιδοψυχολόγος (ΒΑ,MSc) – Ψυχοθεραπευτής
Με τον όρο σεξουαλική παρενόχληση αναφερόμαστε στη με οποιονδήποτε τρόπο (λεκτική, οπτική και σωματική) προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας του παιδιού, που του προκαλεί φόβο, ντροπή, πόνο, αποστροφή.
Το φαινόμενο της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης συμβαίνει σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από όσο γνωρίζουμε, όμως καλύπτεται από έντονη μυστικότητα. Μελέτες αναφέρουν πως τα ¾ των παιδιών, που κακοποιούνται σεξουαλικά, δε θα μιλήσουν σε κανένα κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας για αυτήν. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η παιδική πορνογραφία με τα συνεχώς αυξανόμενα κρούσματα παιδοφιλίας.
Τα άτομα που έχουν αυτή την εγκληματική συμπεριφορά είναι διαταραγμένες προσωπικότητες και με σημαντικές σεξουαλικές αποκλίσεις. Η πλειοψηφία των δραστών είναι άνδρες και γνωστοί στο παιδί - θύμα. Πολλές φορές έχουν σχέση εξουσίας με το παιδί (συγγενείς, δάσκαλοι, γείτονες, προπονητές) και τη χρησιμοποιούν για να το εκμεταλλευτούν και να εξασφαλίσουν τη σιωπή του.
Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης είναι πολύ σοβαρές και επηρεάζουν πολλούς τομείς της ζωής του ατόμου. Σεξουαλικά κακοποιημένα παιδιά παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα στη ψυχική τους υγεία και στη φυσιολογική εξέλιξη της σεξουαλικής τους ζωής, ως ενήλικες. Η αυτοκτονικότητα, ο εθισμός στα ναρκωτικά, ο αλκοολισμός, η ανορεξία, η βουλιμία, η κατάθλιψη, οι ψυχώσεις, η εξάρτηση από κακοποιητικές σχέσεις, η φτωχή σεξουαλική ζωή, η εμπλοκή σε πορνεία… αποτελούν ενδεχόμενες αρνητικές συνέπειες παιδικής σεξουαλικής κακοποίησης .
Ένα παιδί που ξαφνικά
- παρουσιάζει ακατάλληλη σεξουαλική δραστηριότητα με παιχνίδια ή αντικείμενα,
- ταλαιπωρείται από εφιάλτες ή προβλήματα ύπνου,
- εμφανίζει απόσυρση ή έντονη προσκόλληση σε κάποιον ενήλικα,
- διακατέχεται από ασυνήθιστη μυστικοπάθεια,
- παλινδρομεί σε προγενέστερες συμπεριφορές, π.χ. ενούρηση τη νύχτα,
- παραπονιέται για ανεξήγητο φόβο συγκεκριμένων τοποθεσιών ή ατόμων,
- μιλά για ένα καινούργιο μεγαλύτερο φίλο και φέρνει αδικαιολόγητα δώρα,
- περιγράφει αυτό-τραυματισμό (κόψιμο και κάψιμο), αδικαιολόγητη ευαισθησία, πόνο ή μώλωπες στη στοματική ή γεννητική περιοχή..
ενδεχομένως να έχει υποστεί κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης.
Τρόποι προφύλαξης των παιδιών:
- Πρέπει να διδάξουμε στα παιδιά ότι έχουν το δικαίωμα να λένε όχι, όταν δε θέλουν να παίξουν, να τα γαργαλήσουν, να τα αγκαλιάσουν ή να τα φιλήσουν.
- Πρέπει να προσέξουμε με ποιόν αφήνουμε τα παιδιά μας. Αν το παιδί είναι δυσαρεστημένο με αυτόν που το προσέχει – φροντίζει – προπονεί…, οφείλουμε να συζητάμε με το παιδί για αυτό το θέμα.
- Όλα τα μέλη της οικογένειας έχουν δικαίωμα στον ιδιωτικό χώρο, όταν ντύνονται, πλένονται, κοιμούνται ή έχουν άλλες προσωπικές δραστηριότητες. Ακόμη και τα πολύ μικρά παιδιά πρέπει να εκπαιδεύονται σε αυτό και να σεβόμαστε από νωρίς το χώρο τους.
- Να γνωρίζουμε ότι αναμφισβήτητα η καλύτερη προστασία των παιδιών μας είναι η ενημέρωσή τους σχετικά με το σώμα τους και τις λειτουργίες του, η απενοχοποίηση της σεξουαλικότητάς τους μέσα από τη σωστή σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και η ανοιχτή επικοινωνία παιδιού-γονιών και παιδιού-δασκάλων, με εμπιστοσύνη και ειλικρινή διάλογο.
- Τα παιδιά πρέπει να ξέρουν ότι το σώμα τους και το μυαλό τους, τους ανήκει, είναι δικό τους και πρέπει οι άλλοι να το σέβονται.
- Η ενημέρωση ασφαλώς δίνει δύναμη, αλλά δε χρειάζεται να τρομάζουμε υπερβολικά τα παιδιά και να τα κάνουμε να χάσουν παντελώς την εμπιστοσύνη τους στον κόσμο των ενηλίκων.
- Να καταλάβουν τέλος ότι δεν είναι ποτέ φταίξιμο δικό τους αν κάποιος τα κακοποιήσει και ότι δε θα θυμώσουμε αν μας πουν ένα μυστικό τους με κάποιον γνωστό μας ή με άτομο της οικογένειας.
γράφει: Δημήτρης Κούκης, Παιδοψυχολόγος (ΒΑ,MSc) – Ψυχοθεραπευτής
σχετικά άρθρα:
Η παιδική κακοποίηση μας αφορά,
Ενήλικες θύματα παιδικής κακοποίησης,
Σεξουαλική παρενόχληση στα παιδιά,
Χρήσιμες συμβουλές από την Ελληνική Αστυνομία,
Σεξουαλική κακοποίηση. Συνέπειες και σημάδια.
