Υπάρχουν Τρόποι με τους οποίους γίνεται διασκεδαστικότερη η μάθηση; Μα φυσικά! Με το παιχνίδι!!!
Το παιχνίδι είναι πάντα ένα καλό μέσο προσέλκυσης και διατήρησης του ενδιαφέροντος κάθε παιδιού, πόσο μάλλον του παιδιού με Μαθησιακές Δυσκολίες- Δυσλεξία! Παιχνίδι και μάθηση μπορούν να συνδυαστούν και να δώσουν υπέροχα αποτελέσματα! Για να δούμε λοιπόν, με ποιους τρόπους μπορεί να βοηθήσει το παιχνίδι τα παιδιά, σε κάθε τομέα της μάθησης ξεχωριστά.
Φωνολογική ενημερότητα
Δραστηριότητες:
- Σε ένα κουτί βάλτε διάφορα αντικείμενα σε ομάδες π.χ. χρωματιστά φτερά, χρωματιστά τουβλάκια, μπίλιες, ακόμα και σοκολατάκια. Αφήστε το παιδί σας να διαλέξει κάθε φορά τα αντικείμενα με τα οποία θα γίνει η δραστηριότητα. Πείτε στο παιδί σας προτάσεις και ζητήστε του να τις χωρίσει σε λέξεις. Το κάθε αντικείμενο της ομάδας θα αντιστοιχεί σε μία λέξη της πρότασης π.χ. ο σκύλος τρώει (τρεις λέξεις = τρία χρωματιστά φτερά). Δώστε το μοντέλο της δραστηριότητας με πολλά παραδείγματα και έπειτα ζητήστε από το παιδί να μιμηθεί το μοντέλο σας. Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την κατάτμηση των λέξεων σε συλλαβές π.χ στη λέξη καρότο, η οποία απαρτίζεται από τρεις συλλαβές (κα – ρό – το) αντιστοιχούν τρία χρωματιστά φτερά, καθώς και για την κατάτμηση των λέξεων σε φωνήματα π.χ στη λέξη φως, η οποία απαρτίζεται από τρία φωνήματα (φ – ω – ς) αντιστοιχούν τρία χρωματιστά κυβάκια.
Προσοχή! Κατά τη διάρκεια των παραπάνω διαχωρισμών, φροντίστε στο μοντέλο που θα δώσετε να υπερτονίζετε τις λέξεις, τις συλλαβές και τα φωνήματα, έτσι ώστε το παιδί να κατανοήσει ευκολότερα τον στόχο της δραστηριότητας. Αυτό μπορείτε να το κάνετε δίνοντας έμφαση και ένταση στον τόνο της φωνής σας.
- Μία άλλη προτεινόμενη δραστηριότητα για εξάσκηση στην φωνολογική ενημερότητα είναι η ακουστική διάκριση ήχων, οι οποίοι είναι συνήθως κοντά ως προς την ηχηρότητα, τον τρόπο ή τον τόπο άρθρωσης. Τέτοια ζεύγη ήχων είναι συνήθως οι ήχοι: ρ/λ, θ/φ, β/δ. Εάν, το παιδί σας δυσκολεύεται να διακρίνει ακουστικά π.χ τον ήχο δ από τον ήχο β, τότε βρέστε λέξεις, οι οποίες αρχίζουν με αυτούς τους δύο ήχους και φτιάξτε μία λίστα από αυτές. Το παιχνίδι ξεκινάει! θα χρειαστείτε μόνο δύο μουσικά όργανα και την λίστα των λέξεων σας. Διαβάστε μία μία τις λέξεις από την λίστα και ζητήστε από το παιδί σε αρχικό στάδιο να κοιτάει το στόμα σας κατά την παραγωγή των λέξεων. Μόλις ακούσει και παράλληλα δει το παιδί μία λέξη που να ξεκινάει από τη φωνούλα δ, όπως δάσος, χτυπάει ένα από τα δύο μουσικά όργανα, που έχετε επιλέξει π.χ ένα μικρό τύμπανο. Μόλις ακούσει και δει παράλληλα τα παιδί μία λέξη, που να ξεκινάει από τη φωνούλα β, όπως βέλος, φυσάει π.χ μία φυσαρμόνικα. Εάν το παιδί σας καταφέρει να ξεχωρίσει οπτικοακουστικά τις λέξεις μεταξύ τους, τότε δυσκολέψτε την δραστηριότητα αποσύροντας το οπτικό κομμάτι. Συγκεκριμένα, στο δεύτερο μέρος της δραστηριότητας το παιδί δεν θα πρέπει να έρχεται οπτικά σε επαφή με το στόμα σας, ώστε να καταφέρει να διακρίνει πλέον μόνο ακουστικά τους δύο ήχους. Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οποιοδήποτε ζεύγος φωνημάτων, στα οποία παρουσιάζει δυσκολία ακουστικής διάκρισης το παιδί σας.
- Για την αντίληψη της ομοιοκαταληξίας μπορείτε να εκτυπώσετε εικόνες με διάφορα αντικείμενα και ζώα και να τις βάλετε μπροστά στο παιδί σας ανά τριάδες. Δύο από αυτές τις εικόνες θα πρέπει οπωσδήποτε να ομοιοκαταληκτούν μεταξύ τους, ενώ η τρίτη όχι. Ζητείστε από το παιδί σας να κατονομάσει τις εικόνες και να διαλέξει τις δύο που του ακούγονται ακουστικά ίδιες στο τέλος. Δώστε εσείς πρώτα το μοντέλο της δραστηριότητας δίνοντας πολλά παραδείγματα στο παιδί και υπερτονίζοντας πάντα τις καταλήξεις, των εικόνων που ομοιοκαταληκτούν. Για παράδειγμα, τριάδες λέξεων, όπως κότα – μπότα – ψωμί ή λεμόνι – τιμόνι – καλάθι μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη συγκεκριμένη δραστηριότητα.
Ανάγνωση
Δραστηριότητες:
- Το παιχνίδι των κρυμμένων λέξεων! Χρησιμοποιήστε έναν χώρο του σπιτιού σας στον οποίο περνάτε πολύ χρόνο με το παιδί σας παίζοντας. Μέσα σε αυτόν τον χώρο κρύψτε καρτέλες με λέξεις, συλλαβές και γράμματα. Το παιδί θα πρέπει να ψάξει να βρει μέσα στον χώρο που είναι κρυμμένες οι καρτέλες και μόλις τις βρει να τις διαβάσει! Μπείτε και εσείς σαν γονείς στο παιχνίδι! Ένας από τους δύο γονείς θα πρέπει να κρύψει τις καρτέλες μέσα στον χώρο. Ο άλλος γονέας μαζί με το παιδί ψάχνουν μαζί να βρουν τις καρτέλες και όποιος βρει πρώτος την καρτέλα και την διαβάσει φωναχτά συνεχίζει να ψάχνει. Το άτομο που θα βρει και θα διαβάσει τις περισσότερες καρτέλες θα είναι και ο νικητής. Προσοχή! Για να μην απογοητευτεί το παιδί επιβραδύνετε εσκεμμένα πολλές φορές τον χρόνο που βρίσκεται εσείς τις καρτέλες. Σε περίπτωση, που βρείτε μία καρτέλα μπορείτε ορισμένες φορές (όχι συνέχεια) να ζητήσετε τη βοήθεια του παιδιού σας με την πρόφαση, ότι δυσκολεύεστε να διαβάσετε την καρτέλα. Έτσι το παιδί δεν θα απογοητευτεί και θα συνεχίσει την δραστηριότητα ευχάριστα.
- Scrable!
Το παιχνίδι δημιουργίας των λέξεων! Για να γίνει πιο εύκολο το παιχνίδι για το παιδί σας, βάλτε τους δικούς σας κανόνες. Η δραστηριότητα θα γίνεται με εναλλαγή σειράς. Εναλλάξ, θα λέτε εσείς στο παιδί σας και το παιδί σας σε εσάς λέξεις προς δημιουργία, οι οποίες και θα τοποθετούνται στο ταμπλό. Ο καθένας με τη σειρά του θα διαλέγει γράμματα από το σακουλάκι και θα φτιάχνει τη λέξη, που του υπαγορεύτηκε. Οι λέξεις, που θα πρέπει να δίνετε στο παιδί σας θα πρέπει να είναι εύκολες και αντίστοιχες του επιπέδου της σχολικής του τάξης. Στα παιδί με δυσλεξία, βέβαια, θα ήταν προτιμότερο σε αρχικό επίπεδο να δουλεύετε με λέξεις ευκολότερες του παρόντος σχολικού τους επιπέδου. Χρησιμοποιήστε για αρχή δισύλλαβες λέξεις και τρισύλλαβες λέξεις εύκολης φωνοτακτικής δομής, δηλαδή λέξεις με δομή ΣΦ – ΣΦ (κότα) και ΣΦ – ΣΦ – ΣΦ (λεμόνι). Αργότερα, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και λέξεις, που να έχουν μέσα ορισμένους δίφθογγους (μπ, ντ, τσ). Την ίδια δραστηριότητα μπορείτε να την χρησιμοποιήσετε και μαγνητικά γράμματα. Χρησιμοποιήστε έναν μαγνητικό πίνακα και βάλτε μέσα σε ένα σακουλάκι μαγνητικά γράμματα. Παίξτε με τον ίδιο τρόπο! Η μόνη διαφορά εδώ είναι, ότι το παιδί θα δημιουργεί τις λέξεις στο πίνακα με χρωματιστά μαγνητικά γράμματα!
Ορθογραφία
Δραστηριότητες:
- Ψάρεμα λέξεων!
Αγοράστε μικρά μαγνητάκια και κολλήστε τα σε σπάγκους ή χοντρές κλωστές. Δέστε τις κλωστές σε χρωματιστά καλαμάκια και δημιουργήστε καλάμια ψαρέματος! Κολλήστε μανητάκια πάνω σε καρτέλες λέξεων, συλλαβών και γραμμάτων. Ρίξτε τις καρτέλες μέσα σε ένα κουτί, το οποίο θα είναι μπλε και θα συμβολίζει τη θάλασσα! Μπορείτε να ζωγραφίσετε στο κουτί διάφορα ψάρια και φύκια, ώστε να μοιάζει περισσότερο με το θέμα της θάλασσας. Εναλλακτικά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα μπλε πανί, να το βάλετε στο πάτωμα και να βάλετε πάνω σε αυτό τις λέξεις, τις συλλαβές και τα γράμματα. Μέσα στο πανί, μπορείτε να ρίξετε ζώα της θάλασσας, έτσι ώστε να γίνει πιο ευχάριστο για το παιδί. Το ψάρεμα ξεκινάει! Με εναλλαγή σειράς, ψαρέψτε καρτέλες και διαβάστε τες! Όπως, και σε παραπάνω δραστηριότητες, ζητείστε τη βοήθεια του παιδιού σας σε περίπτωση, που θεωρητικά δυσκολευτείτε.
- Οι χαμένες καταλήξεις!
Οι καταλήξεις χάθηκαν από το τέλος των λέξεων τους! Σπάστε τις λέξεις σε δύο μέρη, σε θεματικό και καταληκτικό μέρος. Χρησιμοποιήστε καρτέλες από χαρτόνι, οι οποίες θα έχουν θέματα λέξεων και καταλήξεις. Κρύψτε τις καρτέλες μέσα σε έναν συγκεκριμένο χώρο, με τον οποίο περνάτε χρόνο με το παιδί σας. Το παιδί εφόσον βρει το θέμα μίας λέξης σε καρτέλα, ξεκινάει να ψάχνει την κατάληξη, που του ταιριάζει. Εάν, βρει μέσα στον χώρο κατάληξη, η οποία δεν ταιριάζει με την λέξη, τότε την αφήνει πίσω στη θέση της, συνεχίζοντας την αναζήτηση για τη σωστή κατάληξη μέσα στον χώρο. Βάλτε για αρχή τρεις έως τέσσερεις λέξεις. Όχι παραπάνω. Οι καταλήξεις θα πρέπει να αναφέρονται στις βασικές κατηγορίες των ουσιαστικών και σε ρήματα. π.χ στα θέματα των λέξεων παίζ - , καρότ -, λεμόν - και τρέχ - , μπορούν να αντιστοιχηθούν οι καταλήξεις ω, ο, ι και ει και να παραχθούν οι λέξεις παίζω, καρότο, λεμόνι και τρέχει. Βέβαια, δεν μπορούν να θεωρηθούν λανθασμένες οι αντιστοιχίες παίζει και τρέχω, καθώς οι καταλήξεις των ρημάτων μπορούν να αλλάξουν μεταξύ τους.
Το σημαντικό σε αυτή τη δραστηριότητα είναι ότι το παιδί θα πρέπει να διαχωρίσει, ότι την κατάληξη ω και ει την βάζουμε μόνο στο τέλος των ρημάτων και την κατάληξη ο και ι μόνο στο τέλος των ουσιαστικών και ποτέ αντίστροφα.
Γραπτός λόγος
Δραστηριότητες:
- Ο δρόμος με τις εικόνες!
Πως μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να εμπλουτίσει με λεξιλόγιο την έκφραση των ιδεών του στο γραπτό του κείμενο; Στις πρώτες τάξεις του δημοτικού είναι απαραίτητη η ανάπτυξη της περιγραφικής ικανότητας του παιδιού, το οποίο θα πρέπει να μπορεί να περιγράψει βασικά αντικείμενα, ζώα, πρόσωπα και μέρη. Για να δούμε λοιπόν ένα παιχνίδι, με το οποίο θα βοηθηθεί η ανάπτυξη της περιγραφικής ικανότητας και η έκφραση των ιδεών γραπτώς!
Φτιάξτε με ένα χαρτόνι έναν μεγάλο δρόμο στον οποίο θα έχετε τοποθετήσει πάνω εικόνες για περιγραφή η μία πίσω από την άλλη. Εναλλακτικά, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ράγες τρένου. Το ταξίδι ξεκινάει! Είτε είσαστε στο δρόμο, είτε στον σιδηρόδρομο, το αυτοκίνητο και το τρένο αντίστοιχα, περνάνε πάνω από τις εικόνες, που θα πρέπει να περιγράψει το παιδί. Ο γονέας θα βοηθήσει το παιδί στην περιγραφή της εικόνας με διάφορες ερωτήσεις. Το παιδί μετά την ολοκληρωμένη περιγραφή της εικόνας, θα πρέπει να μεταφέρει στο τετράδιο του την περιγραφή της εικόνας.
Για κάθε κατηγορία, ο γονέας μπορεί ζητήσει από το παιδί συγκεκριμένες πληροφορίες, οι οποίες ταιριάζουν στην περιγραφή της εικόνας. Συγκεκριμένα, στην κατηγορία των ζώων, θα πρέπει να ρωτήσει τα εξής: σημασιολογική κατηγορία (τι είναι; → ζώο), που ζει, το μέγεθος, το χρώμα, τι παράγεται από αυτό(εάν παράγεται κάτι) και τι νιώθει το παιδί για το ζώο αυτό. Στην κατηγορία του προσώπου, θα πρέπει να ρωτήσει τα εξής: το φύλο, την ηλικία, τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του και τη σχέση του με το παιδί. Ακόμα, στην κατηγορία των αντικειμένων ο γονέας μπορεί να ρωτήσει το παιδί τις συγκεκριμένες ιδιότητες: χρώμα, υλικό, βάρος, λειτουργία αντικειμένου και οτιδήποτε άλλο θεωρήσει εκείνος χρήσιμο για την περιγραφή. Τέλος, στην περιγραφή μίας τοποθεσίας μπορεί να κάνει τις εξής ερωτήσεις: που ακριβώς βρίσκεται το συγκεκριμένο μέρος, τι περιλαμβάνει, κάθε πότε επισκέπτεται το παιδί το συγκεκριμένο μέρος, εάν το επισκέπτεται με συγκεκριμένα άτομα και πως νιώθει όταν το επισκέπτεται.
Για να μην ξεχάσει το παιδί τον όγκο των πληροφοριών που σας έδωσε, μπορεί να γράφει παράλληλα στο τετράδιο του τις πληροφορίες που δίνει, επιγραμματικά, έτσι ώστε να μπορέσει να τις συνδέσει μετά όλες μαζί σε μία παράγραφο. Στο τετράδιο μπορείτε να έχετε κολλήσει τις εικόνες, που περιγράφει το παιδί και να γράψει την παράγραφο ακριβώς κάτω από αυτές.
Ελπίζουμε οι δραστηριότητες, που προτάθηκαν να είναι ευχάριστες για εσάς και το παιδί σας!!!
Επιμέλεια: Ασβεστά Κωνσταντίνα, Λογοθεραπεύτρια - Ομάδα αντιμετώπισης Μαθησιακών Δυσκολιών-Δυσλεξίας Κέντρων Ενσυναίσθηση
Επεξεργασία: Καπιώτου Κ. Αναστασία, Λογοθεραπεύτρια, Επιστημονικά Υπεύθυνη Κέντρων Ενσυναίσθηση
Αθήνα: Δημητρίου Υψηλάντου 8, Ελληνικό,τηλ: 2109629870, www.ensunaisthisi.gr
σχετικά άρθρα:
Δυσκολίες μάθησης και η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης
